De emotionele vloedgolf rond de geboorte

De hoogtes en laagtes van de eerste zes weken

Wat is het?

Vader of moeder worden, het is een ingrijpende gebeurtenis in je leven. De geboorte van een kind kan lang verwacht en erg welkom zijn. Je hebt er wellicht al een hele tijd naar uitgekeken om je kindje in je armen te houden. Of misschien ben je tijdens je zwangerschap al door heel onzekere, angstige en moeilijke gevoelens gegaan, bijvoorbeeld omdat de zwangerschap onverwacht en ongepland was, omdat er sprake was van een risicozwangerschap of omdat je veel fysieke klachten had. Er is ook de geboorte van dat kleine wezentje, met een bevalling die misschien wel anders verliep dan je je vooraf had voorgesteld; een beginnende borstvoeding die al dan niet van een leien dakje loopt; de nieuwe moeder­ of vaderrol die zoveel nieuwe vaardigheden vereist; en natuurlijk een kersvers persoontje dat je nog helemaal moet leren kennen in zijn of haar gewoontes en eigenaardigheidjes…

In die eerste zes weken na de geboorte verandert er immens veel in het leven van een ouder en dat brengt een vloedgolf aan gevoelens, wensen en angsten met zich mee. In de eerste dagen ben je, samen met je baby, vaak nog volop omringd door aandacht en zorg. Misschien dringen alle emoties pas ten volle tot je door na de eerste kraamdagen. Het kan gebeuren dat je je dan plots erg alleen voelt met die turbulente emoties. Niet alleen een baby is een kwetsbaar wezentje, ook ouders worden geconfronteerd met intens kwetsbare gevoelens en gevoeligheden in deze periode van pril ouderschap. Onderschat ook niet de rol van hormonen, van intense vermoeidheid en van fysieke klachten.

Hoe belangrijk is het?

Het is absoluut begrijpelijk en heel erg normaal dat je als nieuwe mama en papa soms overspoeld wordt door emoties die alle richtingen uitgaan. Zo kan je soms plots intens bang zijn om het allemaal niet aan te kunnen. Ook kan je als prille moeder enkele dagen na de bevalling door de zogenaamde ‘babyblues’ gaan, een korte periode waarin onverwachte en onverklaarbaar aanvoelende gevoelens van verdriet overheersen, om vervolgens even onverklaarbaar weer te verdwijnen. Evengoed kan je op momenten overlopen van liefdevolle gevoelens, waardoor je maar niet kan stoppen met kijken naar dat volmaakte wezentje of misschien loop je de eerste dagen op wolken en kan je niet slapen van trots en opwinding. Je kan dan evengoed een stevige terugslag volgen, alsof je hard van de roze wolk dondert. Van intens gelukkig tot diep verdrietig, het hoort er allemaal bij!

Het klinkt misschien wat vreemd, maar het hoofd bieden aan een dergelijke vloedgolf aan emoties, hoe erg ze er ook bij horen, is best wel hard werken. Wanneer de eerste golven rustiger worden en de baby voorspelbaarder en begrijpelijker, wordt soms pas voelbaar hoe vermoeiend die eerste weken zijn geweest. Als ouder kan je in deze fase wel wat hulp gebruiken om alle gevoelens weer op een rijtje te krijgen en jezelf weer te kunnen begrijpen. Misschien voel je je geholpen door informatie te krijgen of door verhalen te lezen over wat er zich zoal afspeelt rondom een geboorte. Of misschien vind je vooral steun door je ervaringen te kunnen delen met je partner of met andere ouders, met vrienden, een vroedkundige, de thuisverpleegkundige…

Wat weten we erover?

Veel ouders vinden de eerste zes weken na de geboorte van hun kind best moeilijk. We zetten op een rijtje wat er in die periode zoal aan de orde is. Woorden en beelden kunnen immers helpen om beter te begrijpen wat er zich in je binnenwereld afspeelt, om vervolgens beter te verdragen dat dat er allemaal bij hoort.

Van chaos naar structuur

Door de komst van je baby, die in de eerste dagen en weken vaak nog geen duidelijk slaap- en waakritme heeft en nog geen uitgesproken ritme van eten en verteren, wordt de vertrouwde structuur in je leven overhoop gehaald. Je slaapt plots niet meer op momenten dat jij je slaap nodig hebt, ook je maaltijden of je douchemomenten laten zich plots niet meer zo vanzelfsprekend inplannen in wat voor jou als een deugddoende structuur aanvoelt. Dit kan als heel storend ervaren worden. Het vergt immers tijd, voor de ene baby meer dan voor de andere, voor je pasgeboren kindje went aan het nieuwe leven buiten de baarmoeder en een voorspelbaar ritme krijgt dat jou de nodige rust gunt.

Een antwoord bieden op de vele aanspraken van de baby

Te midden van veel chaos en onrust word je verantwoordelijk voor het welbevinden van je baby. Elk weentje betekent immers dat hij iets van je nodig heeft, maar wat dan? Honger? Kou? Buikkrampjes? Verveling? Te veel stimulatie? Vaak heb je er in die eerste weken het raden naar. Het is via heel wat ‘gissen en missen’ dat je je baby leert kennen in zijn expressies, voorkeuren en noden.

Bovendien kan je je baby niet even ‘on hold’ zetten. Als hij je nu nodig heeft, heeft hij je nu nodig. Je kan in die eerste weken wel eens overspoeld worden door de ervaring dat er nooit rust is, zeker niet op de momenten dat jij die rust het meest nodig hebt. Durf daarom gerust beroep te doen op je omgeving, om af en toe een rustmoment voor jezelf in te bouwen. Opa die wel even een wandelingetje wil maken terwijl jij een rustige douche neemt; oma die wel eens een nachtje voor haar rekening wil nemen zodat jij eens goed kan doorslapen. Baby’s zijn erg verschillend in hoe makkelijk ze getroost en gereguleerd kunnen worden en in hoe snel ze een eigen ritme vinden. Doet je baby tijdens zijn eerste levensweken een groot appèl op zijn omgeving om zich te regelen, dan vergt dit heel wat van jou als ouder.

Hoe de gevoelens van de baby die van de ouder beïnvloeden

De emotionele vloedgolf heeft deels te maken met de grote veranderingen die je zelf doormaakt, maar deels ook met de emotionele schommelingen waar je baby doorheen gaat en waarin hij jou als ouder herhaaldelijk meeneemt. Op de momenten dat je baby een blozende roze baby is die met een goed gevuld buikje en een hemelse glimlach in je schoot ligt te genieten, geraak je ook als ouder vaak vervuld van zoveel genot en geluk. Het zijn momenten van fierheid over je gave baby en over je groeiende competenties als ouder. Maar je baby kan even onverwachts gaan huilen alsof de wereld rondom hem in duigen valt, omdat krampjes zijn lijfje teisteren of omdat honger, angst of verveling hem plots overvallen. Als ouder gebeurt het dat je mee in paniek raakt en dat je je overspoeld voelt door gevoelens van tekortschieten en incompetentie. Gedachten als ‘het lukt me zelfs niet om mijn eigen kind te troosten’ komen dan op omdat je je immers persoonlijk verantwoordelijk voelt voor het welbevinden van je kind.

Wat past bij jou en je kindje?

Hoeveel structuur en routine jij en je kind nodig hebben om je comfortabel te voelen is sterk afhankelijk van wie jullie zijn. De ene ouder laat zich liever meevoeren door de stroom en vindt het prettig te voeden op verzoek. Een andere ouder wordt juist zenuwachtig van zoveel onvoorspelbaarheid en zoekt veel sneller naar structuur. De ene ouder krijgt graag advies en richtlijnen aangeboden, de ander voelt eerder irritatie wanneer iemand zich poogt te moeien.

Maar ook kinderen verschillen in hun nood aan structuur versus ruimte. Het ene kind verdraagt grote schommelingen in ritme en structuur. Zo’n kind kan makkelijk mee naar vrienden, het slaapt overal als het maar zijn vertrouwde wiegje en knuffel heeft. Het andere kind daarentegen raakt makkelijk overstuur bij te veel drukte, te veel nieuwe indrukken en te grote schommelingen in uren van eten en slapen.

Ook hoeveel steun en zorg je als ouder beschikbaar hebt voor jezelf en je gezin kan erg verschillen; evenals hoeveel sociale relaties jij prettig vindt. Misschien vindt je het heerlijk dat familieleden en vrienden vaak binnenlopen en hulp aanbieden, misschien mis je juist wat sociale contacten omdat die zich voor de komst van je baby rondom je professionele leven afspeelden, of zou je net wat meer rust en ruimte voor jezelf willen? Als je hierover durft te spreken, zal je merken dat heel wat mensen rekening zullen houden met wat voor jou belangrijk is.

Wat kan er misgaan?

Het kan gebeuren dat je als ouder met dit kind niet de juiste afstemming vindt: omdat jullie erg van elkaar verschillen, omdat je kind niet makkelijk duidelijk kan maken wat het nodig heeft, of omdat jouw ritme zodanig overhoop ligt dat het ook voor jezelf een raadsel is wat je nu precies nodig hebt.

Ook wanneer je bijvoorbeeld niet gewoon bent van beroep te doen op anderen, kan deze fase van je leven moeilijk verlopen. De kans bestaat immers dat je dan te veel zelf moet dragen en te weinig tijd over houdt voor wat jou energie geeft.

Wat kan eraan gedaan worden?

Met vragen en zorgen als deze kan je terecht bij heel wat personen en instanties. Een huisarts met een luisterend oor, een verpleegkundige van het consultatiebureau, etc. Misschien is er in jouw buurt een IMH-specialist in een CGG, een privépraktijk of een ziekenhuis. Aarzel niet hierover met iemand te spreken. Hoe sneller je een kleine zorg aanpakt, hoe kleiner het risico dat het een complexer probleem wordt.

Meer weten?

Websites

Boeken

  • Boswell, S., Understanding your baby. (London, 2004)