Wat is het?

Vader worden is, net zoals moeder worden, een ingrijpende gebeurtenis in je leven. En vader zijn is, net zoals moeder zijn, iets dat een leven lang duurt en in elke nieuwe ontwikkelingsfase van je kind je voor nieuwe uitdagingen stelt. Hoe je dit vaderschap concreet invult, kan erg verschillen van persoon tot persoon. Dit kan te maken hebben met hoe je zelf in het leven staat en hoe jullie als koppel hierover denken. Daarnaast is ook niet te onderschatten hoe factoren van buitenaf je vaderschap kunnen kleuren, zoals in hoeverre je professionele bezigheden toelaten om een goed werk-gezin evenwicht te vinden. Of nog: wat de bredere maatschappelijke verwachtingen zijn ten aanzien van ‘goed’ vaderschap.

Hoe belangrijk is het?

Feit is dat die maatschappelijke verwachtingen de laatste decennia steeds groter geworden zijn. Waar het voor onze grootouders min of meer duidelijk was dat moeder aan de haard hoorde en vader voor brood op de plank diende te zorgen, is de maatschappelijke druk op ouders vandaag de dag erg groot. Van mannen en vrouwen wordt nu verwacht dat ze zowel buitenshuis gaan werken als instaan voor de zorg voor en de opvoeding van hun kinderen. We zien dat vooral vaders het soms erg moeilijk hebben om te voldoen aan de huidige maatschappelijke verwachtingen. Dit kan te maken hebben met het feit dat vrouwen onderling doorgaans meer delen over het moederschap, en in die zin meer rolmodellen hebben om op terug te vallen.

Soms kan je als vader daardoor de indruk hebben dat moederen meer natuurlijk of intuïtief komt voor je partner dan vaderen voor jou, en dit kan je onzeker maken. Daarnaast wordt er rond ouderschap meer geschreven met moeders als doelpubliek. Dit kan je als vader de indruk geven dat jouw rol minder belangrijk is. Of zelfs dat je je aan je partner moet spiegelen om een ‘goede’ vader te zijn. Dat jouw rol als vader minstens even belangrijk is, en dat vaderen niet noodzakelijk gelijk moet zijn aan moederen, zullen we hieronder pogen uit te leggen.

Wat weten we erover?

Wat weten we nu precies over die rol van vaders, of beter: de rollen van vaders? Want dat vaders verschillende rollen kunnen en willen opnemen staat buiten kijf! In de eerste plaats merken we dat het met het zogenaamde moderne ideaal van ‘de nieuwe man’, lees: de vader die het merendeel van zijn tijd besteedt aan de zorg voor de kinderen, heus niet zo’n vaart loopt. We zien dat de meeste vaders, net zoals hun eigen vaders, nog erg veel belang hechten aan hun rol van kostwinner binnen het gezin.

Daarnaast – en dit is wellicht wel anders dan het voor hun eigen vaders geweest is – zien ze zich nog andere rollen opnemen in de zorg voor en de opvoeding van hun kinderen. Flesje geven, verluieren, badje geven, te slapen leggen, troosten, spelen; allemaal taken die de meeste vaders met hun partner delen. Of dit ook betekent dat vaders en moeders inwisselbaar zijn, is een andere vraag. We zien immers dat vaders en moeders doorgaans een andere ‘stijl’ hanteren in de dagelijkse omgang met hun kind. Vaders gaan meestal actiever en fysieker met hun kindje om en laten het niveau van opwinding meestal hoger oplopen. En belangrijk: we weten dat kinderen dit differentiële aanbod vrij snel aanvoelen, en er vervolgens ook vragende partij voor zijn, én dat dit hen helpt om op een evenwichtige manier te ontwikkelen.

Wat past bij jou en je kindje?

Hierbij is het steeds belangrijk dat je je als vader goed voelt bij de rollen die je dan precies opneemt en in welke mate je die verschillende rollen dan probeert te vervullen. Er is immers niet slechts één manier om een ‘goede’ vader te zijn. ‘Goed’ is wanneer het past bij:

• Jezelf: wat voor vader wil je zelf zijn? Liggen zorgtaken in jouw aard, of ben je eerder ‘de spelende vader’? Kijk je op naar mannelijke rolmodellen, zoals je eigen vader, of zijn er zaken die je zeker anders wil doen?
• Hoe jij het ouderschap samen met je partner ziet: wie kan en wil zijn/haar professionele ambities – tijdelijk of voor langere duur – terugschroeven om (meer) voor de kinderen te zorgen? Vormen jullie eerder een complementair ouderkoppel waarbij mama meer zorgt en troost en papa meer speelt, of vinden jullie allebei dat alle taken zo veel mogelijk verdeeld dienen te worden?
• Hoe jullie kindje is als persoon: bij wie zoekt jullie kindje meestal troost? Voor wie heeft hij/zij een voorkeur om ‘wilde’ spelletjes mee te spelen? Bij wie vindt jullie kindje het meeste aansluiting qua temperament?

Wat kan er misgaan?

Als je als man het gevoel hebt dat je niet de vader kan zijn die je wil zijn, kan het vaderschap erg belastend zijn. Misschien heb je niet het gevoel dat je baas of je collega’s kunnen waarderen dat je nu meer tijd en energie investeert in je gezinsleven, hoewel je wettelijk gezien recht hebt om gebruik te maken van vaderschapsverlof en/of ouderschapsverlof. Het kan zijn dat je merkt dat jij en je partner niet helemaal op dezelfde lijn zitten wat betreft jullie visie op ouderschap en jullie verwachtingen van elkaar als ouders. Of misschien had je je het vaderschap wel heel anders voorgesteld, en voel je je weinig opgewassen tegen de uitdagingen waar je voor staat.

Wat kan eraan gedaan worden?

Als je met dergelijke moeilijke gevoelens kampt, is het belangrijk hierover te kunnen praten. In de eerste plaats met je partner, zodat jullie elkaar zo veel mogelijk kunnen steunen in het vader en moeder zijn van jullie kind. Misschien merk je dat jullie toch niet zo verschillend denken en voelen als je eerst had gedacht. Andere ouders als klankbord gebruiken, kan ook helpen om (h)erkenning te krijgen voor je ervaringen en gevoelens. Tenslotte kan je ook bij heel wat professionelen terecht voor (onder)steun(ing), zoals bij je huisarts.

Meer weten?

Boeken

• Crommar, C., Boek voor vaders. (Gent, Academia Press 2011)