Als je je na de bevalling somber voelt

Wat is het?

Het hebben van een baby zou één van de spannendste en mooiste momenten van het leven moeten zijn. Maar in werkelijkheid voelt dit vaak anders. Jonge moeders kunnen verbaasd of zelfs gealarmeerd zijn doordat ze gevoelens ervaren die ze niet hadden verwacht. De bevalling kan moeders uitgeput en angstig hebben gemaakt. Ook kunnen ze geschrokken zijn van de plotselinge veranderingen in hun leven als gevolg van het moeder worden.

Een postpartum depressie (PPD), vroeger beter bekend als een postnatale depressie, is een periode van somberheid die veel moeders doormaken na de bevalling van hun kindje. Deze moeders herkennen o.a. het volgende:

In plaats van zelf controle te hebben over hun leven, voelt het alsof de baby hun leven heeft overgenomen, omdat er geen tijd is om te rusten of te herstellen door zijn/haar voortdurende vraag om aandacht.
Het sociale- of werkleven waar ze altijd zo van genoten hebben is er niet meer.
De relatie met hun partner en oudere kinderen staat onder druk, omdat er weinig energie is om hen aandacht te geven.
Ze hebben het gevoel dat meer hulp en steun nodig te hebben dan ze krijgen of waar ze om kunnen vragen.
Of er nu een partner is of niet, ze voelen zich alleen en zonder steun.

Veel moeders ervaren stemmingswisselingen na de geboorte: het ene moment voelen ze zich geweldig, het volgende moment raken ze van streek en huilen zonder een duidelijke reden. Dit zijn de zogenaamde ‘baby blues’ of kraamtranen. Deze verdwijnen gewoonlijk na enkele dagen en dan voel je je weer meer jezelf. Een PPD duurt langer en is ernstiger. Het kan zich op verschillende manieren uiten. Sommige van de onderstaande signalen kunnen erop wijzen dat moeder en gezin hulp nodig hebben.

Stemmingen en gevoelens

Je voelt je meestal ellendig en verdrietig.
Je kunt niet uitkijken naar dingen en lachen.
Je voelt je bang, paniekerig en angstig zonder dat hier een duidelijke reden voor is
Je kunt geen moedergevoel hebben of juist overbezorgd zijn voor de baby.
Je kunt weinig plezier beleven aan je baby of gevoelens van afkeer en haat hebben t.o.v. de baby.
Je kunt niet van het leven genieten (inclusief verlies van interesse in seks).
Je voelt je nutteloos, waardeloos en een mislukkeling, en geeft jezelf de schuld van dingen die fout gaan.
Je hebt gedachten over jezelf pijn doen, inclusief suïcidale gedachten.

Gedrag

Alles lijkt je te moeilijk en te veel.
Je kunt zelfs geen kleine beslissingen maken.
Je vindt het moeilijk om je te concentreren en jezelf dingen te herinneren.
Je vermijdt vrienden en andere sociale contacten.

Fysieke symptomen

Je kunt niet goed eten of slapen of je wilt juist de hele tijd slapen.
Je hebt last van allerlei fysieke symptomen: allerlei soorten pijn, waaronder hoofdpijn en je bent vatbaarder voor infecties.

Wat weten we erover?

Er is geen eenvoudige uitleg over wat een postpartum depressie kan veroorzaken. Meerdere factoren zouden in het ontstaan een rol kunnen spelen:

Moeilijke geboorte: Een moeder kan de geboorte als moeilijk of traumatisch ervaren hebben.
Hormonale veranderingen: Na de bevalling vinden er biochemische en hormonale veranderingen plaats die een postpartum depressie zouden kunnen veroorzaken.
Rouw kan weer opnieuw de kop opsteken: Het verlies van een eerdere baby door abortus, miskraam, doodgeboren kindje of andere oorzaken. Rouw over of verlies van een naaste vriend of familielid terwijl de moeder zwanger was. Vooral wanneer de moeder van de moeder niet meer in leven is, kan het ontbreken van hulp en steun moeilijk zijn, omdat de meeste vrouwen die net een baby hebben graag met hun eigen moeder het moederschap willen delen.
Een veeleisende baby: Sommige baby’s zijn moeilijker te verzorgen dan andere. Hoewel dit niet betekent dat er iets mis is, kunnen moeders zich snel overweldigd voelen door hun behoeften waardoor ze het gevoel krijgen geen goede moeder te zijn.
Familie relaties: Een vrouw kan ervaren dat haar partner haar niet steunt en te veel van haar eist. Het kan zo zijn dat ze niemand heeft om in vertrouwen te nemen en dat ze zich geïsoleerd voelt.
Relatie met moeder: Een vrouw kan een moeilijke relatie met haar eigen moeder hebben.
Stress op het gezin van buitenaf: Andere moeilijke levensomstandigheden kunnen op het pad van een vrouw komen rond de tijd van de bevalling. Het gezin kan voor chronische problemen staan, zoals werkloosheid, problemen met huisvesting en financiële problemen.

Hoe belangrijk is het?

Baby’s en jonge kinderen hebben veel hulp nodig om met hun ervaringen en gevoelens om te gaan. Ze hebben gerichte aandacht nodig van hun ouders om hun emotionele ontwikkeling te voeden en om hun natuurlijke capaciteiten om te denken en te leren op te bouwen. Ouders geven met hun blik, stem en lijfelijke aanwezigheid informatie aan hun jonge baby die door deze informatie o.a. leert om te voelen, om zich gezien te voelen en op termijn bewust te worden van zichzelf als individu.

Wat past bij jou en je kindje?

Je hebt naar je kindje uitgekeken en nu is jullie contact niet wat je had gehoopt. Je voelt je misschien ongelukkig of onzeker omdat het moedergevoel uitblijft. Je had gedacht dat je zou genieten van je baby, en je schaamt je misschien omdat dat niet het geval is. Hoe zou je kindje deze periode ervaren? Wat zou je baby helpen gedurende deze tijd terwijl jijzelf de tijd en ruimte krijgt om te herstellen en je gezin leert te begrijpen wat jullie doormaken?

Wat kan er misgaan?

In de eerste periode van het leven van een baby is emotionele en fysieke nabijheid heel erg belangrijk, waardoor baby’s erg gevoelig kunnen zijn voor de stemmingen van hun moeder. Ze hebben snel door wanneer je er niet bent voor hen omdat je somber bent en in beslag wordt genomen door je eigen gedachten en gevoelens. Dit kan betekenen dat jij en je baby kostbare tijd samen missen.

Een baby die niet veel respons krijgt, of niet het juiste type respons krijgt, zonder al te lang te hoeven wachten, kan snel verward en ongerust raken. Baby’s zijn op alle manieren hulpeloos en afhankelijk en wanneer zij zelfs hun moeder niet kunnen laten lachen of laten reageren, kan dit beangstigend voor hen zijn. De baby kan de moeder ervaren als een persoon die de baby negeert en kan hierdoor van streek raken. Het is moeilijk om op je angstige baby te reageren wanneer jezelf vol zit met angstige gevoelens en van streek bent.

De baby kan reageren door:

Zich terug te trekken, oogcontact te vermijden en zich af te keren van het gezicht van de moeder
Zich te gemakkelijk te laten doorgeven van de éne vreemde persoon naar de ander, en weinig voorkeur te hebben voor de moeder of zich weinig bewust te zijn van haar als een speciaal persoon
Zich gedurende de dag goed te gedragen, maar onrustig en aanhankelijk te worden gedurende de nacht – de tijd dat een baby voelt dat de meest vertrouwelijke bescherming nodig is

Wat kan eraan gedaan worden?

Postpartumdepressie overkomt veel moeders en is niet iets om je voor te schamen. Het is belangrijk om onder ogen te zien dat je hieraan lijdt en om zo snel mogelijk hulp te zoeken. Er zijn verschillende instanties waar mensen getraind zijn om een postpartumdepressie te herkennen. Je kunt je misschien opgelucht voelen wanneer de dokter of iemand anders je kan vertellen dat je niet gek wordt, maar dat je lijdt aan een postpartumdepressie, die op verschillende manieren effectief behandeld kan worden.

Ook vaders kunnen depressief raken na de geboorte van een baby. Hoewel de vader waarschijnlijk niet zo vaak voor de baby zorgt als moeder, is het net zo belangrijk voor zowel zijn welzijn, als het welzijn van het gezin dat hij voldoende steun krijgt.

Als je depressief wordt is het belangrijk zo snel mogelijk hulp te krijgen, hoe eerder hoe beter het is voor jou, voor je baby en voor je gezin. Vraag vroeg om professionele hulp. Therapie en medicatie kunnen ieder afzonderlijk of in combinatie effectief zijn om je klachten te verhelpen.

Als je partner of vrienden zich ongerust over je maken, sta hen toe om te helpen. Geef hen deze folder en probeer hen te helpen om te begrijpen hoe je je voelt. Onthoud dat een postpartum depressie een ziekte is die behandeld kan worden en dat je je over een tijd beter zult voelen.

Meer weten?

Websites

Boeken

M.C.J. Cuisinier, Als je depressief bent na de bevalling. (2002)
Brooke Shields, In de schaduw van mijn geluk. (2005)
Eileen Engels, Kraamtranen. (2008)
Shoshana S. Bennett & S.S. Bennett, Postpartum depressie voor dummies. (2007)